Άγιος Δημήτριος
Μικρό και απλό Εκκλησάκι (δεν ξέρουμε πότε και από ποιους χτίστηκε) απάνω σ' ένα λοφίσκο στην άκρη του κτήματος Λεσίνι, από όπου πήρε το όνομα και η τοποθεσία. Όταν άρχισε η αποξήρανση του τεράστιου έλους και η διαμόρφωση του κτήματος, η Γεωργική Εταιρία Λεσινίου - η Γ Ε Λ - έχτισε στη θέση αυτή λίγα σπιτάκια για τους φύλακες. Σιγά - σιγά χτίστηκαν και άλλα από οικογένειες κτηνοτρόφων από ξένα μέρη που παραχείμαζαν εκεί και έτσι δημιουργήθηκε ένα μικροσκοπικό χωριό, ο «Άη Δημήτρης» με την Εκκλησούλα του και το Σχολείο του...
δες στο χάρτη
38.486953187227535, 21.192148030355067
|
Αγραπιδόκαμπος
Ανάμεσα απ' τις τοποθεσίες «Νησάκι» και «Ημεροκλήμα» ένας κάμπος αρκετά μεγάλος που φτάνει ως το «Κόμμα» στον Αχελώο. Πήρε το όνομα απ' τις αγραπιδιές (αγριαχλαδιές), τα μόνα δέντρα που υπήρχαν εκεί στα παλιά χρόνια. Οι αγραπιδιές κάνουν έναν καρπό στρογγυλόν μικρόν και στιφνόν, που εμείς τα τρώγαμε για φρούτα τότε που στην Περιφέρεια δεν υπήρχαν άλλα φρούτα... Και το περίεργο είναι που απ' αυτές τις χιλιάδες αγραπιδιές που υπήρχαν εκεί, άλλα και σε άλλες τοποθεσίες, δε είπε κανένας να κεντρώσει ούτε μια... Αργότερα στο κέντρο του «αγραπιδό-κάμπου» φάνηκαν κ' έγιναν όμορφα και θεόρατα δυό πλατάνια, σαν δίδυμα, που φύτεψε ο πατέρας μου όταν είχε γυρίσει από στρατιώτης.
δες στο χάρτη
38.49430388510139, 21.242808699829066
|
Αγριλούλες
Ένας λόφος, που στην πλαγιά του υπάρχουν πολλοί θάμνοι από σχίνα, πουρνάρια και πολλές μικρές αγριελιές.
|
Άη Γιάννης
Τοποθεσία δεξιά και συνέχεια του «αγραπιδόκαμπου» κοντά στον Αχελώο. Είναι αρκετά μακρύς, χαμηλός και ομαλός λοφίσκος, κατασκέπαστος από το θάμνο «ασφάκα». Κάποτε εκεί υπήρχε μικρό ξωκλήσι του Άη Γιαννη, που τώρα δεν σώζεται ούτε ίχνος του.
δες στο χάρτη
38.49313462681025, 21.243663187528853
|
Αλογοβορός
Περιοχή, όπου συγκεντρώνονταν ή έβοσκαν άλογα (βορός) λέγεται το «στρατόπεδο αλόγων».
|
Αμάραντος
Κοντά στο ξωκλήσι «Παναγιά» (κοίταξε στο σχετικό κεφάλαιο) ένας λόφος απότομος, αρκετά ψηλός, ολόρθος, όλος μεγάλες πέτρες, σαν μπηγμένες στο λιγοστό χώμα που φαίνεται... 'Ανάμεσα στις πέτρες αυτές φυτρώνει ένα άνθος, ο «αμάραντος», που μοσχοβολάει. Δεν ανεβαίνουν εύκολα εκεί πάνω άνθρωποι και έτσι το όμορφο χρυσοκίτρινο αυτό άνθος αφθονεί. Την Παρασκευή της Λαμπρής, που γιορτάζει το ξωκλήσι «Παναγιά - Ζωοδόχος Πηγή», οι νέοι και οι νέες ανεβαίνουν, σκαρφαλώνουν στις απόκρημνες κορφές του λόφου και μαζεύουν τον «αμάραντο» και φέρνουν αγκαλιές απ' αυτόν στα σπίτια τους. Και το λουλούδι αυτό διατηρείται με το χρυσό χρώμα του και τη μοσχοβολιά του πολύ καιρό χωρίς νερό... Για τον «αμάραντο» μιλάει και το ωραίο δημοτικό τραγούδι, που το χορεύουν πολλοί στα πανηγύρια: «Για δέστε, τον αμάραντο σε τι βουνά φυτρώνει... Φυτρώνει μέσ' στα δίχαλα, στις πέτρες, στα λιθάρια!».
δες στο χάρτη
38.4878698804101, 21.22479627255756
|
Αμπάρα
Το σημείο της μπασιάς, της εισόδου στο γειτονικό κτήμα Λεσίνι.
|
Αμπελάκι
Η τοποθεσία πήρε το όνομα από παλιό, παμπάλαιο αμπέλι, που σώζονται ίχνη του... Μερικές ρίζες δείχνουν πώς ήτανε εκεί αμπέλι σε χρόνια πολύ παλιά.
|
Αμπελιανός
Ερείπια μοναστηριού στη θέση αυτή. Δεν ξέρουμε από που και γιατί πήρε το όνομα αυτό.
|
Αμπολύτσης
Καταλήγουν εκεί πολλά ρέματα που χύνουν τα νερά τους προς τον κάμπο...
δες στο χάρτη
38.499826570591225, 21.233586700612246
|
Αντρειωμένου Σπήλια
Ο απλός και πρωτόγονος λαός στα πολύ παλιά χρόνια, που ζούσε πολύ κοντά στη φύση, όλα τα παράξενα περιστατικά του καιρού και των ιδίων των ανθρώπων, που ξεπερνούσαν στην παραξενιά τα ανθρώπινα μέτρα, τα θαύμαζε και μη μπορώντας να τα εξηγήσει, τα μεγαλοποιούσε και τους απέδιδε υπερφυσικές ιδιότητες... Έτσι θα είδε και στη σπηλιά τούτη κάποιον άγνωστον άντρακλα, που ποιος ξέρει πώς και από που ξέπεσε εκεί και ζούσε απομονωμένος απ' τον άλλον κόσμο, τον θεώρησε υπερφυσικό απ' τα παράξενα και ιδιότροπα φερσίματα του, που πρόδιδαν σκληρό και δυνατό, έτσι που δεν έμοιαζε με τους συνηθισμένους ανθρώπους και τον είπε «αντρειωμένον!». Έτσι πρέπει να τον είπε με την πρώτη εντύπωση που του έκαμε και πήρε και η σπηλιά το όνομα «του αντρειωμένου σπηλιά»...
|
Απάνω Αμπέλια
Σε ένα πολύ μεγάλο οροπέδιο υπήρχαν αμπέλια, που έκαναν σταφύλια για εκλεκτό κρασί. Ονομάστηκαν «απάνω αμπέλια» για να διακρίνονται απ' τα αμπέλια, που ήσαν στον κάμπο.
δες στο χάρτη
38.49164685802688, 21.231866614949944
|
Απάνω Νησιά
Απ' τον Αχελώο, που όταν ξεχείλιζε έφερνε σωρούς χώματα, είχαν δημιουργηθεί μικρά νησιά (του Ζήκου, του Λιβάνη, του Λιαροκάπη, του Δημητρούκα). Δεξιά τους στα βορειοανατολικά του χωριού όλη η καλλιεργήσιμη περιοχή πήρε το όνομα «απάνω νησιά» απ' τα μικρά νησιά που θα υπήρχαν μέσα στην περιοχή αυτή στα παλιά χρόνια. Την περιοχή αύτη έκλεινε η παλιά κοίτη του Αχελώου, που ακολουθούσε τη γραμμή: αμπέλι Αλέξη Πετρονικολού - σταφίδα Λιαροκάπη - λεύκες Κατσάνου - σταφίδα Παπανικολάου - πλατάνια Κοντογιάννενας κλπ. Αυτή τη γραμμή από σταφίδα Παπανικολάου - πλατάνια Κοντογιάννενας τη λέμε «παλιοπόταμο» και την ανατολική από τον «παλιοπόταμο» καλλιεργήσιμη περιοχή «Κάτω Νησιά» (ασφαλώς θα υπήρχαν κι εδώ νησάκια στα παλιά χρόνια που τώρα έχουν αφανιστεί) για να διακρίνονται από τα «Απάνω Νησιά». Η κοίτη του Αχελώου έχει αλλάξει και κάνει κύκλο ακολουθώντας τη γραμμή: δεξιά (βορειοανατολικά) απ' τα «Απάνω Νησιά», πλησιάζει το χωριό Γουριά, όπου η περαταριά - πορθμείο που συνδέει Πεντάλοφο - Γουριά και συνέχεια κατηφορίζει αφήνοντας Γουριά - Μάστρου - Νιοχώρι αριστερά και δεξιά τα «Απάνω Νησιά» - και τα χωριά Παλιοκατούνα (Λεσίνι) και Κατοχή και τραβάει κάτω και χύνεται στη θάλασσα στο νοτιότατο άκρο του Ξηρομέρου. Σήμερα απ' τα Νησιά, που αναφέραμε παραπάνω, δεν έμειναν ούτε σημάδια... Τα αφάνισαν τα... καμώματα του Αχελώου το ίδιο εύκολα όπως τα είχε ο ίδιος δημιουργήσει...
δες στο χάρτη
38.4842574, 21.2568152
|
Απάνω Πόρος
Στη βορειοδυτική πλευρά του χωριού, δηλαδή στην πάνω μεριά του χωριού και δίπλα στο ποτάμι Αχελώος υπάρχει ένας μικρό δρομάκι που οδηγεί στην όχθη του ποταμού. Αυτό το δρομάκι ονομάζετε πόρος και έτσι λοιπόν πήρε την ονομασία «Απάνω Πόρος». Ο απάνω πόρος και μέχρι τα τέλη του 80 χρησίμευε σαν πλυσταριό, όλες σχεδόν οι νοικοκυρές του χωρίου έπλεναν εκεί τα χαλιά, στρωσίδια, κουβέρτες κ.α.
δες στο χάρτη
38.4866141, 21.2465093
|
Ασβεσταριά
Λειτουργούσε στο μέρος τούτο ασβεσταριά, που έκανε άσβεστη για τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής.
|
Βάρβαρος
Η τοποθεσία πήρε το όνομα τούτο από ένα αρωματικό φυτό, που φυτρώνει πλούσια εκεί και λέγεται - δεν ξέρουμε γιατί - «βάρβαρος»».
|
Γελαδούρι
Παραποτάμια κι ανάερη παρυφή του χωριού στα ΒΔ του, ακατοίκητη άλλοτε, όπου παλαιότερα ήταν το νυχτερινό γρέκι των χωριανογέλαδων. Για τούτο ως σήμερα το λένε έτσι, κι ας έλειψαν από χρόνια τα γελάδια.
δες στο χάρτη
38.4860465, 21.2443726
|
Γιαννάκη Τα Κουκιά
Γύρω - γύρω ραχούλες και στη μέση ένα μικρό ξέφωτο. Εκεί κάποιος Γιαννάκης είχε σπείρει κουκιά. Και δεν ήτανε τον καιρό εκείνον τόσο συνηθισμένη τέτοια καλλιέργεια... Για τούτο στον τόπο αυτό έμεινε το όνομα «του Γιαννάκη τα κουκιά»...
|
Γιόλακας
Τοποθεσία ανάμεσα απ' το «Μετόχι» και «Κρυφό»». Είναι μεγάλη σχετικά έκταση, κάπως χαμηλότερη απ' τη γύρω περιοχή, που κατά την περίοδο των πολλών βροχών του χειμώνα κρατούσε πολλά νερά σαν λίμνη. Κατά τις άλλες περιόδους του χρόνου φαινόταν μόνο δάσος από λυγαριές και παλιούρια. Το μέρος αυτό, έτσι που βρισκότανε ανάμεσα από ραχούλες, έμοιαζε σαν «λάκκα». Και ίσως ονομάστηκε έτσι απ' τις λέξεις «γαία - γη και λάκκα - γαιόλακας - γιόλακας».
δες στο χάρτη
38.48689101917396, 21.23406410314957
|
Γκαρίλα
Παραχείμαζε στην θέση αυτή μιά οικογένεια βλάχων κτηνοτρόφων. Ο αρχηγός της οικογένειας λεγότανε Γκαρίλας. Οι Γκαριλέοι μάλιστα λέγεται πώς ήρθαν σε προστριβές και σε ρήξη για τις βοσκές με τους Κονδύληδες απ' την Πεντάλοφο και σκότωσαν έναν Κονδύλη...
δες στο χάρτη
38.4923429, 21.2131071
|
Γκελανίτης
Απ' το μοναδικό δέντρο της μικρής αυτής περιοχής που λεγότανε «γκελανίτης», πήρε το όνομα. Ίσως απ' την άρχ. λέξη «κελανός» = μαύρος, θα ήτανε δηλ. το χρώμα του δέντρου μαύρο, σκούρο.
|
Γκιώνη Τα Λαγκάδια
Τα βουναλάκια της περιοχής σχηματίζουν λαγκαδιές και ρεματιές, όπου ζούνε πουλιά «γκιώνηδες». Ο γκιώνης λαλάει τη νύχτα λυπητερά λέγοντας μόνο μιά λέξη «γκιών» «γκιών»... Ο λαός δεν δυσκολεύτηκε να πλάσει το μύθο του... Ήτανε, λέει κάποτε δυό αδέρφια, που είχανε πολλά άλογα. Βαλμάς (αυτός που τα φύλαγε) ήτανε ο Γκιώνης. Κάποτε ο αδερφός καβαλίκεψε ένα απ' τα άλογα κι άρχισε να τα μετράει. Τα μέτραγε, τα ξαναμέτραγε και φυσικά έλειπε ένα, αυτό που είχε καβαλικέψει. Δεν τά' βρισκε λοιπόν σωστά. Έτσι τα δυό αδέρφια ήρθαν σε λόγια και πιάστηκαν... και στην κακή την ώρα ο αδερφός σκότωσε... τον Γκιώνη! Όταν τα ξαναμέτρησε, βρήκε το λάθος και τόσο πικράθηκε για το σκοτωμό τον άδικο του αδερφού του, που ζήτησε απ' το θεό και μεταμορφώθηκε σε πουλί και τις νύχτες δεν κάνει τίποτε άλλο παρά κλαίει τον αδερφό του λέγοντας «γκιών» γκιών...
|
Γληγοράτσου
Απ' το όνομα «Γληγοράτσου» (Γρηγόρη) Αθανασίου, πάππου του συνομήλικου μου Γρηγόρη Αθανασίου ή Θανασά. Στα χρόνια εκείνα που μάζευαν βελανίδι είχε στο μέρος τούτο το «ντεμάχι» του και εκεί έστηνε το «ορδί» του ο Γληγοράτσος (για τις λέξεις ντεμάχι = τεμάχιο και ορδί = νοικοκυριό).
|
Γούβα Κορδόση
Γούβα είναι γύρω - γύρω λόφοι και στο μέσο ένα ομαλό καλλιεργήσιμο έδαφος. Ένα οροπέδιο χαμηλό όμως, κάπως βαθουλωτό. Έτσι η γούβα αυτή πήρε το όνομα από κάποιον Κορδόση, στον όποιον άνηκε.
|
Γουργάρα
Απ' το όνομα κάποιας γυναίκας, που την έλεγαν «Βούλγαρη» κι ο κόσμος την είπε «Γουργάρα». Το β έγινε γ και το λ έγινε ρ. Κατά τον ίδιο τρόπο ο λαός λέει «γλέπω» αντί «βλέπω» και «προιάρι» αντί «πλοιάριο».
|
Γουρμαναχιό
Στο μέρος αυτό μαζεύονταν κοπάδια γουρούνια για γρέκιασμα. Με τα τσακώματα τους και με τα παιγνίδια τους και τα σκουξίματά τους τα γουρούνια έκαναν φοβερό θόρυβο... Και έχει επικρατήσει κάθε μεγάλη αταξία και ακαταστασία να λέμε τη συγκέντρωση, που παρουσιάζει ατσαλιά και κακό σαν να πέρασε από κει κοπάδι γουρούνια. Ίσως στο μέρος αυτό να συγκεντρώνονταν τα γουρούνια για ευνούχισμα, για «μουνούχισμα».
|
Γραμμένη Πέτρα
Μιά μεγάλη πέτρα - βράχος κάπως βαθουλωτή στο μέσον και σαν μπηγμένη στη γη. Το απάνω μέρος της πέτρας, το βαθούλωμα, βρίσκεται στο ίδιο ύψος με το έδαφος. Από κει περνούσε δρόμος, «σύρμα», που οδηγούσε βαθειά μέσα στη χαράδρα. Πολλοί που περνούσαν από κει και οι τσοπάνηδες χάραζαν στην πέτρα το όνομα τους και χρονολογίες και με τον καιρό η πέτρα γιόμισε γράμματα για να πάρει έτσι το όνομα «πέτρα γραμμένη».
|
Γυφτοστάθη
Θέση όπου έστηνε εκεί το «ορδί» του για το μάζεμα βελανιδιού κάποιος Στάθης γύφτος.
δες στο χάρτη
38.4970004, 21.2252872
|
Δραγγονάρα
Περιοχή στην κορφή των «απάνω νησιών», δίπλα στον Αχελώο. Ακαλλιέργητος στα παλιά χρόνια τόπος, όπου αφθονούσε το φυτό «ρένα», που έφτανε τα δυο μέτρα ύψος και ήτανε τόσο πυκνή, ώστε να γίνεται αδιαπέραστο τείχος, ζούγκλα αληθινή... Για τέτοιους τόπους ο λαός έκαμε τους μύθους του... Πίστεψε πώς μέσα σε τέτοιες θέσεις, όπως σε όλες τις «δραγγονάρες» (δρακονάρες), ζούσαν δράκοι, δηλαδή δρακόντοι, τέρατα με δύναμη ακαταμάχητη, με βλέμμα οξύ και διαπεραστικό που «χαβώνει», που μαγνητίζει, που σφάζει... Τους δράκους αυτούς οι παλιοί τους ήθελαν φύλακες θησαυρών, πηγών κλπ. Έτσι στα παραμύθια μας μιλάμε για δρακόντους φοβερούς, που βλέπουν άμα έχουν τα μάτια κλειστά και... κοιμούνται με τα μάτια ανοιχτά. Καταλαβαίνετε τί ζούγκλα ήτανε η τοποθεσία τούτη, που σωστά έπρεπε να λέγεται «δρακονάρα», τόπος με δρακόντους, και που τώρα έχει γίνει χωράφια και περιβόλια...
δες στο χάρτη
38.4868857, 21.2647501
|
Δυό Λούτσες
Λούτσα είναι βαθούλωμα του εδάφους μεγάλο σε έκταση, που γιόμιζε και κρατούσε νερά βρόχινα, σαν λίμνη, που απ' αυτό έπιναν άνθρωποι και ζώα σε εποχές που σημειωνότανε έλλειψη νερού, κυρίως στις μέρες καλοκαιριού. Απ' το όνομα «λούτσα» λέμε για τον βρεγμένο άνθρωπο «έγινε λούτσα», δηλαδή μουσκεύτηκε. Εδώ υπήρχαν δυό λούτσες.
|
Δυσσέου Τα Δέντρα
Θυμάμαι τα δυό αδέρφια: τον Δυσσέα και τον Στάθη (Σταθέλο) Δημητρίου. Απ' την περιοχή τούτη τα δυό αδέρφια έκοβαν ξύλα και έκαναν διάφορα γεωργικά εργαλεία. Ως και κάρο έφκιασαν όλο ξύλινο χωρίς το παραμικρό σίδερο απάνω του. Φουστανελλάδες γραφικοί τεχνίτες. Ο Δυσσέος αργότερα έκανε τον καφετζή, εκεί που σήμερα έχει ταβέρνα ο γιος του Δημοσθένης.
|
Εφτά Στήματα
Μιά πολύ μεγάλη έκταση καλλιεργήσιμη διαιρεμένη σε 7 τεμάχια, σε 7 μεγάλες λουρίδες. Ίσως από τούτο πήρε το όνομα.
|
Ημεροκλήμα
Κάποιο κλήμα εκεί στον ορεινόν αυτό τόπο, που έκανε γλυκά σταφύλια χωρίς να κλαδεύεται από κανέναν και χωρίς καμιά φροντίδα και καλλιέργεια. Και απ' αυτό το ευλογημένο ήμερο κλήμα πήρε ή θέση την ονομασία της. Αν όχι, τότε θα είναι «ημεροκλίμα» τόπος ήμερος, κατάλληλος για βόσκημα προβάτων, τόπος με μαλακό κλίμα.
δες στο χάρτη
38.49690892191961, 21.243756694212646
|
Ημεροκτούπ
Ήμερος τόπος σχετικά με τα γύρω του, που είναι κάπως άγρια. Πώς πήρε αύτη την ονομασία μας είναι άγνωστο...
|
Κακαβά
Απ' το όνομα κάποιου Κακαβά κτηνοτρόφου απ' το γειτονικό Στρογγυλοβούνι.
|
Κακαβόλουμπα (Κακαβόλυμπα)
Λούμπα λέγεται κάθε βαθούλωμα πέτρας, που κρατάει βρόχινο νερό. Άλλο πράγμα είναι η λούτσα, που είναι βαθούλωμα γης και συνήθως μεγάλη σε έκταση. Η λούμπα είναι βαθούλωμα πέτρας σαν να την έχουν σκάψει. Η Φύση προνόησε ώστε με τις λούτσες και με τις λούμπες να υπάρχει νερό για να πίνουν τα ζώα, αλλά και οι ξωμάχοι και οι περαστικοί εκεί μακριά στο λόγγο, όπου δεν υπάρχουν βρύσες και ποτάμια. Στο μέρος τούτο ή λούμπα είχε σχήμα «κακαβιού», δοχείου χάλκινου, που οι κτηνοτρόφοι το χρησιμοποιούν για να βάζουν μέσα γάλα φαγητό κλπ. Έτσι η λούμπα τούτη πήρε το όνομα «κακαβόλ(ο)υμπα» (το υ οι πολύ παλιοί το πρόφεραν σαν ου, όπως λέμε άχυρο - αχούρι - αποθήκη άχυρου, που βάζουν στο παχνί για να τρώνε τις νύχτες του χειμώνα τα ζώα).
|
Κακό Λαγκάδι
Λαγκάδι είναι σχίσιμο ενός λόφου από όπου περνάει ποτάμι, ρυάκι από νερό που πέφτει από υπερκείμενους λόφους. Οι πλευρές του λαγκαδιού είναι σκεπασμένες από λογής θάμνους πυκνούς. Η λέξη λαγκάδι γίνεται από δυό λέξεις: λάκκος (βαθούλωμα) - άγκος - άρχ. λέξη που σημαίνει βαθούλωμα, φαράγγι: λ-άκκος και άγκος- λ-άγκος, λαγκάδι. Τούτο το λαγκάδι είναι κακοδιάβατο, δύσκολα και με κίνδυνο το περνάει άνθρωπος και για τούτο ονομάστηκε «κακό λαγκάδι».
δες στο χάρτη
38.50153395052228, 21.241957417674787
|
Κακό Μελίσσι
Βράχος απότομος, όπου καπότες υπήρχε φωλιά άγριου μελισσιού, απλησίαστου και επικίνδυνου για κάθε περαστικό. Γι αυτό και ονομάστηκε «κακό μελίσσι» και απέφευγαν να περνάνε από κει...
|
Καλογέρου Λαγκάδι
Κάποιος καλόγερος φαίνεται μέσα σ' αυτό το λαγκάδι ασκήτευε, ζούσε μακριά απ' τον κόσμο. Εκεί δεν πλησίαζε άνθρωπος άλλος...
|
Καμαρούλες
Ορεινή τοποθεσία κατασκέπαστη από κουμαριές (καρπός τους τα «κούμαρα», στρογγυλοί καρποί σαν μεγάλα κεράσια, που είναι γλυκά και δροσερά).
|
Καρτέρια
Ένα διάβα, ένα πέρασμα στην περιοχή. Και είναι τόσο δασωμένο, που ήτανε κατάλληλο για κρυψώνας. Εκεί κρύβονταν ληστές και «καρτέραγαν», δηλ. περίμεναν να περάσουν για να ληστέψουν εκείνους, που ή ήσαν υποχρεωμένοι να περάσουν από κει για να κερδίσουν δρόμο ή αψηφούσαν τον κίνδυνο, που συχνά όμως περίμενε εκεί...
|
Κατέλες
Στην περιοχή τούτη βρέθηκε κάποτε το πτώμα ενός βλάχου. Τον είχαν πάρει ίσως κυνηγοί για αγριογούρουνο, γιατί φορούσε κάπα «κανούτα», που το χρώμα της έμοιαζε με το χρώμα αγριογούρουνου. Τον βρήκαν κτηνοτρόφοι, που οδηγήθηκαν εκεί απ' τη βαριά, την ανυπόφορη δυσοσμία, που ανάδιδε το πτώμα. Στο χωριό μας λέμε τη λέξη «κατελώνει» άμα θέλουμε να πούμε «βρωμάει φοβερά». Έτσι ή περιοχή ονομάστηκε «κατέλες», τόπος βρωμερός...
δες στο χάρτη
38.5082006, 21.201252
|
Κατσικολάγκαδο
Λαγκάδι, ρεματιά με πολλές πέτρες, βράχους, πλούσιο σε βοσκή και κατάλληλο μόνο για γίδια, για κατσίκια, που έχουν την ικανότητα και τη σβελτάδα να πηδάνε σαν διάολοι από πέτρα σε πέτρα για να διαλέγουν την τροφή τους, τις κορφές των θάμνων.
δες στο χάρτη
38.5121484, 21.1884649
|
Κάτω Κάμπος (Κατκάμπος)
Ένας κάμπος καμιά εκατοστή στρέμματα, και ίσως περσότερα, δίπλα στον Αχελώο. Λέγεται «κάτω κάμπος» σχετικά με τον άλλον κάμπο του χωριού Παλιομάνινα. Ο κάμπος αυτός άνηκε στον Παλιομανιώτη μεγάλο κτηματία και μεγάλο κτηνοτρόφο Νίκο Κουτσουμπίνα και απαλλοτριώθηκε κάπου στα 1926. Διαιρέθηκε σε κλήρους και δόθηκε, με ενέργειες του ίδιου του ιδιοκτήτη, σε ακτήμονες του χωριού μας, που είναι πιο κοντινό χωριό.
δες στο χάρτη
38.50036701484215, 21.25303348439259
|
Κάτω Νησιά
Λόγος πλατύς, για τα «κάτω νησιά» γίνεται στο κεφάλαιο «απάνω νησιά».
δες στο χάρτη
38.4822773, 21.2616945
|
Κλεφτόλουμπα (Κλεφτόλυμπα)
Κοίταξε τη λέξη «κακαβόλυμπα» για να ιδείς τί είναι «λούμπα». Βρίσκεται σε απόμερο, σε κρυφό σημείο. Χωράει 2-3 βαρέλες νερό. Μπορεί οι άλλες λούμπες και λούτσες καμιά φορά το καλοκαίρι σε περιόδους αναβραχιάς να ξεραίνονται. Η κλεφτόλυμπα δεν στερεύει ποτέ. Από τούτη τη λούμπα, που την ήξεραν λίγοι, έπαιρναν νερό οι Κλέφτες.
|
Κόκκινη Λούτσα
(Κοίταξε τη λ. «δυό λούτσες» για να ιδείς τί είναι λούτσα). Το περίεργο της λούτσας αυτής είναι ότι το εσωτερικό της είναι από κοκκινόχωμα σαν να το έχτισε, σαν να το έστρωσε τεχνίτης και έτσι το νερό που κρατάει φαίνεται κατακόκκινο...
|
Κόμμα
Ο Αχελώος, όπως κατηφορίζει απ' τα μέρη της Παλιομάνινας, αλλάζει απότομα κατεύθυνση στο σημείο τούτο σαν να κόβεται. Χαλάει, κόβει όχθες, δημιουργεί νέες απότομες στα δεξιά του και από το γεγονός αυτό πήρε και ή τοποθεσία τούτη το όνομα «κόμμα» και κατεβαίνει ίσα απ' την τοποθεσία «νησάκι», χτυπάει στην «τσακίστρα» (κοίταξε στις λέξεις «νησάκι» και «τσακίστρα») και γυρίζοντας παίρνει νέα διεύθυνση προς τα νησιά Ζήκου — Δημητρούκα κλπ.
δες στο χάρτη
38.4942594, 21.2463333
|
Κουδουνότρυπα
Ορεινός τόπος κ' εκεί ένα άνοιγμα τεραστίων διαστάσεων, μιά τρύπα με περιφέρεια πολλών μέτρων και βάθος μεγάλο, που δεν καλοδιακρίνεται ο βυθός του. Δεν έχει εξερευνηθεί, γιατί κανείς δεν ήτανε τόσο τολμηρός να το επιχειρήσει. Όταν εκσφενδονίζουμε μέσα στην τρύπα πέτρες, ακούγεται ο ήχος, ο κρότος, που κάνει η πέτρα άμα φτάνει στον πάτο, υστέρα από κάμποσα δευτερόλεπτα, πράγμα που δείχνει ότι έχει αρκετό βάθος... Η ονομασία δόθηκε ή γιατί το άνοιγμα αυτό μοιάζει με τεράστιο κουδούνι ανάποδα βαλμένο ή γιατί ο ήχος της πέτρας που φτάνει στο βυθό κουδουνίζει μοιάζοντας με ήχο μεγάλου κουδουνιού...
|
Κούλια
Ο πύργος, η οικεία του Γιακούπ Αγά στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
δες στο χάρτη
38.4835651, 21.2486303
|
Κούντρος
Ίσως από τη λέξη κουντρί = βράχος, μεγάλη πέτρα, όνομα της δεύτερης από τις τρεις αρχικές συνοικίες του χωριού, στο βόρειο μέρος του. Κάτοικοί της: οι Κουντριώτες (οι ορεινοί, οι βόρειοι).
δες στο χάρτη
38.4843002, 21.2493322
|
Κουσουρής
Ένα κτήμα δίπλα στο χωριό και ανατολικά του. Το θυμάμαι ακαλλιέργητο, γιομάτο πυκνά και ψηλά αγκάθια, «δραξούλια» τα λέγαμε. Στο κτήμα αυτό το «έρημο» (δεν ξέραμε ούτε σε ποιόν άνηκε...) διανυκτέρευαν και έβοσκαν τα πολλά την εποχή εκείνη άλογα του χωριού, τότε πριν βγουν τα τρακτέρ και τα άλλα γεωργικά μηχανήματα, που αχρήστευσαν τα άλογα, ώστε τώρα στο χωριό να υπάρχουν ελάχιστα... Το χωράφι αυτό, 85 στρέμματα, το αγόρασε ο πατέρας μου και τότε μάθαμε πώς άνηκε στους Κουσουρέους απ' το χωριό Βάρνακας του Ξηρομέρου και γι αυτό το λέγαμε «Κουσουρής». Ο Αποστόλης Κουσουρής πολέμησε με τ' αδέλφια του Πάνο και Φώτη κατά την ' Επανάσταση του Εικοσιένα σε πολλές μάχες και στο Μεσολόγγι. Στους Κουσουρέους μετά την Επανάσταση δόθηκαν κτήματα απ' τις «εθνικές γαίες» και ένα απ' τα κτήματα αυτά ήτανε και τούτο, ο «Κουσουρής». Τώρα ο «Κουσουρής» είναι γιομάτος ελιές και περιβόλια από ξινά.
δες στο χάρτη
38.4815372, 21.2501292
|
Κουτσούμπα
Ο Κουτσούμπας ήτανε αρχηγός βλάχικων οικογενειών, που παραχείμαζαν με τα πρόβατα τους στο μέρος αυτό.
|
Κουφάλες
Ένα περίεργο φαινόμενο: πλήθος από βελανιδιές αιωνόβιες, που έχουν όλες σχεδόν παχιούς κορμούς με κουφάλες, τρύπες τεράστιες σαν να τις έχει ανοίξει και σκαλίσει χέρι ανθρώπου τεχνίτη... Οι κουφάλες αυτές ήτανε καταφύγιο των κτηνοτρόφων σε ώρες που έπεφτε πολλή βροχή - δρολάπι, και κρυψώνες τροφίμων κλπ.
|
Κρεββάτες
Αριστερά απ' την τοποθεσία «Μαγγανάς» είχε πλούσια βοσκή για τα άλογα, «μοχρίτσα» και άλλα χόρτα. Εκεί πήγαιναν την παλιά εποχή τα άλογα τους οι Πενταλοφίτες για βοσκή και επειδή δεν μπορούσαν να ζήσουν και να σταθούν οι άνθρωποι, έκαναν απάνω στις ιτιές κρεββάτες ξυλόπλεκτες για να έχουν ίσκιο, αέρα και για να προστατεύονται απ' τα λογής έντομα που αφθονούσαν μέσα σε κείνη τη ζούγκλα, μέσα σε κείνη τη φοβερή βλάστηση που σκέπαζε και τον πιο ψηλό άνθρωπο... Έτσι λέει ή παράδοση...
|
Κροκίδες
Η παράδοση λέει πώς κάποιος γιατρός Σαμαράς είχε βάλει κάποιον Κροκίδα, που για πολύν καιρό ξεχέρσωσε μεγάλο μέρος της δασωμένης περιοχής. Όλα τα κομμάτια γης που είχε ξεχερσώσει ο Κροκίδας τα λέγανε «κροκίδες».
|
Κρυφό
Πάνω σε έναν λοφίσκο κοντά στο χωριό (βορειοδυτικά) μιά τεράστια σε βάθος, άλλα και αρκετά μεγάλη σε πλάτος σαν σπήλαιο λεκάνη - τρύπα, που έχει πάντα ωραίο κρύο νερό. Και το νερό κρατιέται πάντα στο ίδιο ύψος. Φαίνεται πώς τροφοδοτείται από υπόγειες πηγές και συγκοινωνεί με υπόγειες «καταβόθρες», που ρουφάνε και απομακρύνουν και ανανεώνουν το νερό, το «κρυφό» νερό...
δες στο χάρτη
38.487483575085555, 21.240752531049235
|
Κυδώνια
Μιά τοποθεσία, που είχε μιά πελώρια κυδωνιά. Την είχε φυτέψει άνθρωπος; Μόνη της είχε φυτρώσει; Ποιος ξέρει... Πάντως ή «κυδωνιά» φημίζεται για το εξαιρετικό μαύρο κρασί, που βγάζει το αμπέλι της περιοχής.
|
Λάκκα Κουτρούλη - Στέργιου Παναγιά - Τσορβαντζή
Λάκκες που πήραν τα όνοματά τους απ' τα ονόματα των ιδιοκτητών των.
|
Λάκκα Μπανίτσα
Μπανίτσας ήτανε το παρατσούκλι των Πετροπουλέων. Θυμάμαι τον αγροτικό ταχυδρόμο Θανάση Πετρόπουλο, έναν εξυπνότατο και καλόν γέροντα, που μιά ζωή ολόκληρη μετέφερε το ταχυδρομείο έφιππος στα χωριά Παλιοκατούνα - Ποδολοβίτσα - Παλιομάνινα - Ρήγανη με ζέστες και με βροχές και με κρύα χειμώνα καλοκαίρι... Φτωχός με μεγάλη οικογένεια, που αντιμετώπιζε τη ζωή με θάρρος, πάντα γελαστός και πάντα χαρούμενος...
|
Λάππα Σπηλιά
Κάποιος Λάππας (το όνομα αυτό δεν υπάρχει στο χωριό σήμερα) είχε ξεχερσώσει κομμάτι απ' το έλος Λεσσίνι, που στα χρόνια του ήτανε αληθινή ζούγκλα - βάλτος και είχε κατοικία του αυτή τη σπηλιά.
|
Λεμονιά
Χωράφι στην αρχή της τοποθεσίας «Μαγγανάς», αριστερά απ' τις πρώτες πηγές που χύνουν τα νερά τους στον κεντρικό αύλακα του Λεσινίου. Μιά λεμονιά, που ποιος ξέρει πώς φύτρωσε εκεί, έδωσε στην τοποθεσία το όνομα «Λεμονιά».
|
Ληρώς Βελανιδιά
Το όνομα πήρε η τοποθεσία από κάποια Λήρω. Η βελανιδιά ήτανε δέντρο πανύψηλο και κακοτράχαλο, που δεν μπορούσε να σκαρφαλώσει σ' αυτό παρά μονάχα η Λήρω. Αυτή σκαρφάλωνε σαν αίλουρος και τίναζε το βελανίδι της τραγουδώντας παρά τους κινδύνους που αντιμετώπιζε... και ντρόπιαζε τους άντρες, που δεν μπορούσαν ή από φόβο έκαναν πώς δεν μπορούσαν να ανέβουν.. Κάποτε τη βελανιδιά την ..έκοψαν και σήμερα δεν υπάρχει... Μόνο το όνομα της τοποθεσίας έμεινε...
|
Λιανού Λούτσα
Απ' το όνομα κάποιου Λιανού (τέτοιο όνομα δεν υπάρχει σήμερα στο χωριό μας).
|
Λυκοχορός
Μιά τοποθεσία δασωμένη και απόμακρη, όπου μαζεύονταν πολλοί λύκοι και μέσα στην ησυχία της νύκτας και χωρίς κίνδυνο έπαιζαν, ερωτεύονταν, τσακώνονταν και... χόρευαν.
|
Μαγγίνα Το Βάρεμα
Άγνωστοι στα παλιά χρόνια λήστεψαν εκεί και «βάρεσαν» (σκότωσαν) κάποιον Μαγγίνα, ίσως απ' τον Αστακό.
|
Μακρύλακκας
Μιά στενή λουρίδα πεδιάδας, μεγάλη σε μάκρος και γύρω - γύρω λόφοι.
δες στο χάρτη
38.50685431241403, 21.22681443370343
|
Μάλιου Το Βόιδι
Στην τοποθεσία τούτη έβοσκε ένα βόιδι, και μόνο αυτό, κάποιου Μάλιου, σαν να ήτανε ιδιοκτησία του... (το όνομα Μάλιος δεν υπάρχει σήμερα στο χωριό).
δες στο χάρτη
38.5010452, 21.2362462
|
Μάνδρα
Το κάτω, νότιο, παλαιό χωριό ονοματισμένο έτσι από μιά μάνδρα, που γυρνόφερνε άλλοτε τον συνοικισμό. Κάτοικοί της οι μανδριώτες (οι νότιοι, οι καμπίσιοι).
δες στο χάρτη
38.4834791, 21.2483278
|
Μαραθούλα
Τόπος ορεινός, όπου ευδοκιμεί το «μάραθο», πολύ ευωδιαστό φυτό, που επιστημονικώς λέγεται «φαινίκουλον». Εκεί μακριά απ' το χωριό έβγαζε το χειμώνα με τα προβάτά του ο συνομήλικος φίλος μου Θόδωρος Γ. Κονδύλης. Εκεί κέντρωσε ένα πλήθος αγριελιές, ώστε τώρα να έχει δημιουργήσει εκεί έναν περίφημον ελαιώνα.
δες στο χάρτη
38.50465952152746, 21.183816235933207
|
Μαστραποστόλη Σπηλιά
Έμενε εκεί διαρκώς κάποιος Αποστόλης μάστορας (τί είδους μάστορας ήτανε δεν ξέρουμε...).
|
Μελικοκκιά
Ένας τόπος δασωμένος όπου κυριαρχούσε μιά μελικοκκιά. Η μελικοκκιά είναι δέντρο μεγάλο, που κάνει πλήθος μελίκοκκα, στο μέγεθος του ρεβιθιού που είναι νοστιμότατα σαν μέλι, όταν μαυρίσουν, δηλ. άμα ωριμάσουν. Τα μελίκοκκα ήσαν ένα από τα φρούτα της εποχής τότε στα χρόνια μου τα παιδικά, που δεν υπήρχε τίποτες άλλο παρά αγραπίδια, μελίκοκκα και κούμαρα...
|
Μετόχι
Ύστερα απ' τη «Μαλάγρια» και αριστερά απ' το «Γιόλακα» αρχίζουν οι ραχούλες. Μοναστήρι αγνώστου αγίου, μετόχι του Αγίου Γεωργίου της Πόρτας - Μπαμπίνης. Σώζονται εκεί ερείπια κτισμάτων, που χρησίμευαν για φυλάκια Τούρκων στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
δες στο χάρτη
38.48581552680363, 21.23270284958535
|
Μούσαρη
Απ' το όνομα κάποιου Μούσαρη (τέτοιο όνομα σήμερα δεν υπάρχει στο χωριό μας), που τον είχε στο μέρος αυτό ο Παλιομανιώτης μεγαλογεωργοκτηνοτρόφος Νίκος Κουτσουμπίνας. Ο Μούσαρης ξεχέρσωσε μεγάλη έκταση γης - λάκκα και κέντρωσε πολλές αγριελιές.
δες στο χάρτη
38.502600899221434, 21.247584071303105
|
Μπουστανιά
Ένας κάμπος κάπως ακαλλιέργητος. Πήρε το όνομα από κάποια καρπουζιά (μπουστανιά) πελώρια, που είχε φυτρώσει εκεί.
|
Μύλος Κουλουρή
Δεξιά της τοποθεσίας «λεμονιά» από πηγές βγαίνει άφθονο νερό κι από κει αρχίζει ο αύλακας, που κατηφορίζει συγκεντρώνοντας όλα τα νερά που βγαίνουν απ' τα ριζά των λόφων. Έτσι σχηματίζεται ο κεντρικός αύλακας, ποτάμι σωστό μεγάλο κι ορμητικό, που κόβοντας το Λεσίνι στα δυό τραβάει για τη θάλασσα (στο Βαλτί). Το νερό αυτό, θαυμάσιο και χωνευτικό, το καλοκαίρι είναι πολύ κρύο σαν να βγαίνει απ' τις βρύσες, πριν φύγει και χυθεί στον αύλακα, είναι πολύ ζεστό. Για τούτο κ' οι γυναίκες της Πενταλόφου, αντί να πλένουν τα ρούχα στον κοντινό Αχελώο και να παγώνουν, κατεβαίνουν (μιλάμε για τα παλιά χρόνια, πριν φέρουν το νερό μέσα στο χωριό όπως γίνεται τώρα) μισή ώρα δρόμο στις πηγές αυτές και πλένουν στα ζεστά νερά που βγαίνουν εδώ που είπαμε αχνίζοντας σαν να έχουν βράσει! Λίγα μέτρα απ' τις πηγές, εκεί που τα άφθονα νερά συγκεντρώνονται και παφλάζοντας μπαίνουν στον αύλακα και παίρνουν το δρόμο για τη θάλασσα, στα παλιά χρόνια ο Φίλιππας Κουλουρής απ' την Τήνο έκαμε το νερόμυλο, που έμεινε με το όνομα «μύλος Κουλουρή», όπου έρχονταν οι κάτοικοι των γύρω χωριών για να αλέσουν τα σιτηρά τους. Αργότερα ο ίδιος ίδρυσε ατμόμυλο στην Πεντάλοφο και έτσι ο νερόμυλος αχρηστεύτηκε... Ένα κτίριο ερειπωμένο εκεί στα παιδικά μου χρόνια μαρτυρούσε πώς κάποτε εκεί ζούσε ένας νερόμυλος...
δες στο χάρτη
38.48587554117331, 21.22641907742434
|
Μυρμηγκόλυσα
Εδώ υπήρχαν χιλιάδες φωλιών μυρμηγκιών. Αλλοίμονο σε εκείνον, που μην ξέροντας τον κίνδυνο θα περνούσε από κει... Τον «λύσσαζαν» με τα δηλητηριασμένα οδυνηρά δαγκώματά τους τα πολλά και τεράστια μυρμήγκια.
|
Νησάκι
Ο Αχελώος, όπως κατεβαίνει από βορρά προς νότον απ' την περιοχή της Παλαιομάνινας, άμα φτάσει στη θέση «Κόμμα», παίρνει ευθεία γραμμή και, ύστερα από πορεία 1 περίπου χιλιομέτρου, χτυπάει στη ρίζα του λόφο «Γελαδούρι» στη θέση «Τσακίστρα». Εκεί βρίσκει σκληρό έδαφος και «κλωτσάει» και στρέφεται αριστερά αλλάζοντας πορεία. Εκεί κοντά, πριν να χτυπήσει στην «Τσακίστρα», είχε σχηματιστεί ένα νησάκι, από όπου και πήρε ή θέση το όνομα «Νησάκι». Όταν ήμουνα παιδί, το νησάκι αυτό είχε αφανιστεί. Θυμάμαι μόνον τη δεξιά όχθη αυτού του νησιού με πολλά δέντρα: πλατάνια, ιτιές, λεύκες, όπου «στάλιζαν» τα μεσημέρια το καλοκαίρι τα κοπάδια πρόβατα του χωριού. Τώρα τελευταία με τα αναχώματα που έγιναν δημιουργήθηκε ένα μικρό νησάκι κατασκέπαστο από ιτιές εκεί ακριβώς που χτυπώντας ο ποταμός στο σκληρό έδαφος της «τσακίστρας» αλλάζει κατεύθυνση.
δες στο χάρτη
38.48862360803135, 21.244070019497098
|
Νησιά: Ζήκου - Φίλη - Λιαροκάπη - Δημητρούκα
Τέσσερα μεγάλα νησιά: Ζήκου - Λιβάνη (Φίλη) - Λιαροκάπη - Δημητρούκα με παχύ καλλιεργήσιμο χώμα όλα. Τα είχαν δημιουργήσει όλα τα καμώματα... του φοβερού Αχελώου, όπως τώρα τελευταία τα έχουν αφανίσει όλα... Πλατάνια, λεύκες, ιτιές γύρω - γύρω απ' το καθένα, που τρέφονταν και μεγάλωναν με το νερό, έκαναν ωραιότατες τοποθεσίες, πολύ κατάλληλες για κυνήγι τρυγονιών και για... ύπνο κάτω απ' τους παχιούς ίσκιους δίπλα στο νερό πολλών Πενταλοφιτών, που κατέφευγαν εκεί τα καυτερά μεσημέρια του καλοκαιριού...
δες στο χάρτη
38.48673097489924, 21.25634326124416
|
Ντάλιος
Απ' το όνομα κάποιου καραγκούνη Ντάλιου, που είχε ξεχερσώσει και είχε κάμει χωράφι καλλιεργήσιμο ένα κομμάτι γης ανάμεσα απ' την ορεινή περιφέρεια και τον αύλακα νερού του Λεσινίου.
δες στο χάρτη
38.49107771684006, 21.20474673833816
|
Ντροσπηλιά
Άγνωστο γιατί ονομάστηκε έτσι... Ίσως απ' το όνομα «δροσοσπηλιά» ή «Δρόσου Σπηλιά»...
|
Παλιόκαστρο
Ερείπια από κάποιο παλιό κτίσμα, έδωσε το όνομα στη θέση αυτή. Ο λαός το είδε σαν κάστρο, σαν φρούριο... Ποιος ξέρει τί λογής κάστρο ήτανε...
|
Παλιοκόνακα
«Κονάκι» είναι το στέκι, οι εγκαταστάσεις, καλύβες μαντριά κλπ., κτηνοτρόφων που παραχειμάζουν εκεί. Απόμερο και προφυλαγμένο απ' τους αέρηδες μέρος. Σήμερα μόνον ίχνη, σημάδια σώζονται από παλιά κονάκια στην περιοχή...
|
Παλιοκόπρια
Στις «λάκκες» της περιοχής αυτής μαζεύονταν και «γρέκιαζαν» (ξενυχτούσαν) κοπάδια ζώα... Έτσι με τον καιρό μαζεύτηκαν και σωριάστηκαν βουνά κοπριάς...
δες στο χάρτη
38.5046427, 21.2060063
|
Παλιόλουμπα (Παλιόλυμπα)
«Λούμπα» είναι βαθούλωμα πέτρας σαν να την έχει σκαλίσει άνθρωπος, που κρατάει βρόχινο νερό. Τέτοια λούμπα ήτανε εδώ...
δες στο χάρτη
38.4996753, 21.1995433
|
Παλιομαντριά
Τα γίδια δεν αντέχουν όπως τα πρόβατα στις βαρείες νύχτες του χειμώνα. Για τούτο τα βράδια τα κλείνουν σε «μαντριά», που είναι «μάντρες» ημικυκλικά πλεγμένες και σκεπασμένες με ψαθί. Έτσι, σαν ψάθινα υπόστεγα που είναι, προφυλάσσουν απ' τη βροχή, το χιόνι, τους ανέμους. Κάποτε εδώ υπήρχαν οργανωμένα μαντριά. Τώρα ίχνη μόνο μαρτυράνε την ύπαρξη μαντριών...
|
Παλιομπρούσια
«Μπρουσιά» στο Ξηρόμερο λέγεται ο κρυψώνας, Παλιομπρούσια = κρυψώνας τροφίμων σε βράχους σε ώρες δύσκολες...
|
Παλιοπόταμος
Πολύ παλιά το ποτάμι προς το μέρος της Γουριάς περνούσε προς τα κάτω απ' το μέρος, που έμεινε ως σήμερα και λέγεται «παλιοπόταμος» (παλιά θέση ποταμού). Ο «πόρος», όπου και η περαταριά της εποχής εκείνης, βρισκότανε στη θέση όπου «τα πλατάνια της Κοντογιάννενας». Η κοίτη όμως τού ποταμού με τον καιρό άλλαξε πλησιάζοντας προς τη Γουριά. Έτσι και ο πόρος κατά το 1900 πήρε άλλη θέση. Μετατέθηκε εκεί πού είναι το «καστέλι», όπου και σήμερα.
|
Παλιόστανη
Άλλοτε ήταν εκεί στάνη, που φαίνονται τα ίχνη της...
|
Παλιούρια
Περιοχή πεδινή ακαλλιέργητη στα παλιά χρόνια γιομάτη θάμνους με αγκάθια, τα παλιούρια, πολύ κατάλληλα για φράχτες των κήπων. Τώρα ο τόπος έχει ξεχερσωθεί και έγινε καλλιεργήσιμος.
|
Παναγιά
Περιοχή με το ξωκλήσι «Παναγιά» δίπλα στη θέση «Αμάραντος».
δες στο χάρτη
38.48758930829061, 21.22617321914436
|
Παπά Τα Χωράφια
Χωράφια κάποιου παπά.
|
Παπαθανάση
Πήρε το όνομα από κάποιον Παπαθανάση, που κατά την περίοδο του μαζέματος του βελανιδιού αυτός έστηνε εκεί το ορδί του.
|
Παραβόλα
Ένας ευρύς τόπος ανάμεσα απ' τη ραχούλα όπου είναι χτισμένο το χωριό Στρογγυλοβούνι και την τοποθεσία «Σιδηράμαξος», σαν παραβόλα. Παραβόλα λέμε κάθε κομμάτι γης ακαλλιέργητο με γύρω του σπαρμένα και καλλιεργημένα χωράφια. Η «παραβόλα», έτσι όπως είναι απομονωμένη, έχει πολύ χορτάρι... Εκεί, με μεγάλη προφύλαξη για να προλαβαίνουν ζημιές οι τσοπάνηδες οδηγούν για βοσκή τα πρόβατα από μιά δίοδο, από ένα «σύρμα» ανάμεσα απ' τα καλλιεργημένα χωράφια. Στην θέση του, που μοιάζει σαν μιά μεγάλη παραβόλα, γρέκιαζαν το χειμώνα κοπάδια πρόβατα.
|
Παράσταση (Παράστα)
Ένα μεγάλο οροπέδιο (λάκκα), όπου συγκέντρωναν τα βράδια οι τσοπάνηδες τα κοπάδια τους και ήσυχοι πιὰ γιὰ τη φύλαξή τους, έλεγαν διάφορες ιστορίες, έδιναν, τρόπον τινά, παραστάσεις!
δες στο χάρτη
38.5069457, 21.2119166
|
Πεζοπόρι
Ένα μέρος του Αχελώου κοντά στον πόρο του πορθμείου Πενταλόφου - Γουριάς. Το καλοκαίρι στο μέρος έχει πολύ λίγα νερά και οι άνθρωποι το περνούν πεζοί, ακόμα και κάρα φορτωμένα...
|
Περιστερότρυπα
Μιά μεγάλη γούβα - τρύπα με απότομη και δύσκολη κατάβαση. Εκεί στο βάθος της και στα δασωμένα πλευρά της καταφεύγουν πολλά κοπάδια αγριοπεριστεριών.
|
Πηγαδούλες (Πιαδούλες)
Στη θέση αύτη υπήρχαν πολλά βαθουλώματα, σαν πηγαδάκια, που κρατούσαν νερό.
δες στο χάρτη
38.496088, 21.2114012
|
Πικροδάφνη
Μιά πικροδάφνη μεγάλη εδέσποζε στη θέση τούτη ανάμεσα στα άλλα δέντρα σαν αρχηγός... από οπού πήρε και το όνομα η περιοχή. Φημίζεται το μαύρο κρασί της «Πικροδάφνης».
|
Πλατάνια Κοντογιάννενας
Πριν 50-60 χρόνια ό κάμπος του χωρίου ήτανε πολύ διαφορετικός. Γυμνός σχεδόν από δέντρα... Πλατάνια, λευκές ιτιές έβλεπες μόνο στις όχθες του Αχελώου και στα νησιά πού είχαν γίνει, ποιος ξέρει πότε, απ' τις προσχώσεις του ποταμού: του Ζήκου, του Φίλη, του Λιαροκάπη, του Δημητρούκα, που στις μέρες μας πάνε να αφανιστούν! Στον υπόλοιπο κάμπο 15-20 πλατάνια μόνο και 3-4 λεύκες. Δυό δίδυμα πλατάνια στον Αγραπιδόκαμπο του Αλέξη Γ. Πετρονικολού, 5-6 στον Παλιοπόταμο (από κει περνούσε τον παλιό καιρό ο Αχελώος) κοντά το ένα στο άλλο σε έναν χώρο 300 περίπου τετραγωνικών μέτρων, της Κοντογιάννενας τα πλατάνια, ο πλάτανος του Γιώτα πιο κάτω, η λεύκα του Δημητρούκα, ο πλάτανος του Σταράμου και οι λεύκες του Κατσάνου. Καί όλα αυτά στα Κάτω Νησιά. Τα πλατάνια Κατσάνου, Τσεκούρα, Καταπόδη, Τριφιάτη και Λιαροκάπη στα απάνω Νησιά.
|
Πλατάνια Λιαροκάπη
Στο βορειοανατολικό μέρος του χωριού και σε ελάχιστη απόσταση απ' αυτό περνάει ο 'Αχελώος. Εκεί στην όχθη του είναι τα πολλά πλατάνια Λιαροκάπη. Το καλοκαίρι, που λιγόστευαν τα νερά, σχηματιζότανε μιά εκτεταμένη «ξέρα» με πολλούς λάκκους άλλους μικρούς άλλους μεγάλους, που κρατούσαν νερό στάσιμο τώρα, τα λεγόμενα «βαράγγια», Στην ξέρα αυτή με τα «ακόνια», κάτω από παχιούς ίσκιους των πλατανιών έστρωναν τα μεσημέρια για ύπνο πολλοί... Ήτανε το «ξεκαλοκαιριό» τους... Εκεί αναπαύονταν οι δουλευτάδες λίγες, δυό - τρεις ώρες, για να σηκωθούν ύστερα πάλι για δουλειά... Έλεγαν παραμύθια κ' ιστορίες εύθυμες κι αστεία και ξαπόσταιναν...
δες στο χάρτη
38.485447078882295, 21.250700560276105
|
Πόρος Βαβούλας
Είναι ένα μικρό δρομάκι-πόρος στην βόρεια πλευρά του χωριού που οδηγεί στην όχθη του ποταμού Αχελώου. Εκεί λοιπόν κοντά στην όχθη είχε μια γυναίκα, η Βαβούλα, ένα μικρο γουρουνοκάλυβο και έτσι λοιπόν ο πόρος αυτός πήρε το όνομα της γυναίκας αυτής.
δες στο χάρτη
38.4858141, 21.2492629
|
Πόρος Λιαροκάπη
Είναι ένα μικρό δρομάκι-πόρος στην βόρεια πλευρά του χωριού, λίγα μέτρα πιο κάτω από τον «Πόρο Βαβούλας», που οδηγεί στην όχθη του ποταμού Αχελώου. Ονομάστηκε έτσι ο πόρος αυτός γιατί συνόρευε με το κτήμα του Λιαροκάπη.
δες στο χάρτη
38.4854608, 21.2500481
|
Ποταμιά
Πιο κάτω απ' το «Σιδηράμαξο», ανάμεσα απ' τους λόφους «Τραμπάλα και τον «Μακρύλακα» ένα στενό πέρασμα, που κρατούσε πολλά νερά. Έμοιαζε αληθινό ποτάμι έτσι μακρύ όπως ήτανε... Μονάχα που το νερό του δεν κινούτανε...
δες στο χάρτη
38.506838445584094, 21.222833533562685
|
Πυργαρέλος
Ονομασία από κάποιον παμπάλαιο μικρό πύργο. Σώζονται ερείπια. Τί λογής πύργος ήτανε δεν ξέρουμε...
|
Ραχούλια
Χαμηλοί λόφοι, ραχούλες που δεσπόζουν σε όλο τον γύρω κάμπο. Δίπλα στο χωριό, κατασκέπαστοι από χαμηλούς θάμνους «ασφάκας». Τώρα τελευταία ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων έχτισε ένα μεγαλόπρεπο κτίριο για Δημοτικό Σχολείο Πενταλόφου.
δες στο χάρτη
38.4805389, 21.2453996
|
Σαμάρι
Μιά ραχούλα, που η κορφή της έχει μεγάλη ομοιότητα με «σαμάρι» ζώου...
|
Σαρακιώτη Βάρεμα
Ο Σαρακιώτης ήτανε βλαχοποιμένας, που τον «βάρεσαν», τον σκότωσαν άλλοι που αντιμάχονταν για τη βοσκή... Τον έβγαλαν από τη μέση και έτσι πέτυχαν την εκτόπιση της οικογένειας...
|
Σγουμπή Βελανιδιά
Εκεί στον Αμπολύτση δέσποζε μιά βελανιδιά με πολύ χοντρό κορμό με εξογκώματα.
|
Σιδηράμαξος
Η περιοχή πήρε το όνομα από ένα αμάξι σιδερένιο, που άγνωστο τί είδος αμάξι ήτανε και πώς βρέθηκε εκεί. Η περιοχή αυτή είναι κατασκέπαστή από «δρυς», «δέντρα», τα λέμε στο χωριό μας, και βρίσκεται από κάτω στο χωριό Στρογγυλοβούνι.
δες στο χάρτη
38.51751995591908, 21.21625724633892
|
Σπαρτόραχη
Λόφος κατάφυτος από τον θάμνο «σπάρτο» με το ωραίο κίτρινο άνθος του.
|
Σπηλιές (Σπλιές)
Λόφος με πολλές σπηλιές, άλλες μεγάλες κι άλλες μικρές.
|
Σπίτια
Ερείπια από σπίτια, από οικήματα. Λένε πώς εκεί υπήρχε μικρός συνοικισμός. Άλλοι λένε πώς ήτανε φυλάκια - βίγλες στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
δες στο χάρτη
38.5097946, 21.2251476
|
Σταυρός
Μιά πέτρα πολύ μεγάλη κι απάνω χαραγμένος ένας Σταυρός, έδωσε το όνομα του στην τοποθεσία.
|
Στόμα Λάκκας
Η αρχή μιας λάκκας, μιας πεδιάδας, που σχηματίζει το άνοιγμα ενός λόφου, που μοιάζει με στόμα ενός υπερφυσικού τέρατος...
|
Σχασμάδα (Σκασμάδα)
Ένα άνοιγμα λόφων, που σκεπάζεται από θάμνους. Οι λόφοι φαίνεται σαν να σχίστηκαν... Έτσι σχηματίστηκε ένας δρόμος προς τον Αστακό.
|
Ταξιάρχης (Ταξάρχης)
Χαμηλός και ομαλός λόφος με ερείπια κάποιου ξωκλησιού στο όνομα των Ταξιαρχών, καταγιομάτος από ελιές και αγριελιές.
δες στο χάρτη
38.4816688, 21.2387934
|
Τζελένη (Τζινένη)
Τοποθεσία ανάμεσα από τους λόφους ορεινής περιοχής και του αύλακα, από όπου περνούν συγκεντρωμένα τα κατάψυχρα νερά των πηγών και τραβάνε για τη θάλασσα διασχίζοντας το κτήμα Λεσίνι. Το όνομα πήρε από κάποιο ξωκλήσι « Αγία Ελένη», που υπήρχε εκεί και σώζονται ερείπια. Η περιοχή θεωρείται κακή, γιατί πιστεύεται ότι εκεί κάνουν συγκέντρωση οι σατανάδες.
δες στο χάρτη
38.4874871, 21.2208097
|
Τουκρομνήματα
Ίχνη από παλιά τούρκικα μνήματα στο χωράφι πάνω απ' τα πλατάνια Λιαροκάπη. Ίσως στα χρόνια της τουρκοκρατίας στη θέση τούτη να υπήρχε νεκροταφείο τούρκικο.
δες στο χάρτη
38.48475666312369, 21.251190569223382
|
Τραμπάλα - Τραμπαλοπούλα
Όταν στα παλιά χρόνια μάζευαν το βελανίδι, στις τοποθεσίες αυτές - λένε - μαζεύονταν πολλές οικογένειες και για να παίζουν τα παιδιά κρέμαγαν απ' τους κλάδους των βελανιδιών και των άλλων δέντρων κούνιες και αντηχούσε όλη μέρα το τραγούδι των παιδιών «τραμπάλα τραμπαλίζουμαι, πέφτω και τσακίζουμαι κλπ».
δες στο χάρτη
38.50551090792975, 21.220001619867215
|
Τρύπα Κρυφού
Στη θέση «Κρυφό» και στη νοτιοδυτική πλευρά του υπάρχει μια μεγάλη σε έκταση τρύπα στο έδαφος η οποία στα δυο με τρία μέτρα προς τα κάτω υπάρχει νερό, σαν ένα τεράστιο φυσικό πηγάδι. Λένε ότι η τρύπα αυτή δεν έχει πυθμένα και ότι η στάθμη του νερού είναι πάντα στάσιμη, ούτε ανεβαίνει αλλά ούτε και κατεβαίνει.
δες στο χάρτη
38.486789, 21.2397638
|
Τσακίστρα
(Κοίταξε στη λέξη «Νησάκι». Γίνεται λόγος για την «τσακίστρα»).
δες στο χάρτη
38.48751627363016, 21.245087606405264
|
Τυλίχτρα
Στη θέση τούτη με τα κρύα νερά των πηγών κατέβαιναν οι γυναίκες των κτηνοτρόφων, που παραχείμαζαν εκεί γύρω και έπλεναν τα υφαντά τους, τα «διασίδια» τους. Τα διασίδια αυτά, πολλά μέτρα το καθένα, τα τύλιγαν, τα ξετύλιγαν, τα άπλωναν και τα μάζευαν με την «ανέμη», μαζευτικό εργαλείο της εποχής. Έτσι απ' το τύλιγμα - ξετύλιγμα πήρε ή τοποθεσία το όνομα «τυλίχτρα».
δες στο χάρτη
38.5117944, 21.2631857
|
Φανερωμένη
Έτσι λέγεται η περιοχή γύρω απ' το ξωκλήσι «Παναγία Φανερωμένη» στο βόρειο μέρος του κτήματος «Κάτω Κάμπος».
δες στο χάρτη
38.503654669101856, 21.254197698239302
|
Φλασκά Βρύση
Κάποιος Φλασκάς είχε ξεχερσώσει κομμάτι γης στην άκρη του βάλτου - έλους, όπου είχε την καλύβα του, το κατοικιό του και τη βρύση του.
|
Φραξόλουτσα (Φραξόλυτσα)
Μιά «λούτσα» με νερό και κοντά της ένα «Φράξος», δέντρο που ευδοκιμεί αν έχει δίπλα του νερό.
|
Φράξος
Στο κέντρο περίπου του κτήματος «Λεσίνι», δίπλα στον κεντρικό αύλακα, παράστεκε ένας πελώριος «Φράξος», δέντρο υδροχαρές. Απ' αυτόν πήρε ή θέση το όνομα.
|
Φτελόλουτσα (Φτελόλυτσα)
Κοντά στο χωριό στη θέση «Ραχούλια» και απάνω στους χαμηλούς λόφους σχηματίζεται ένα ομαλό τμήμα σαν οροπέδιο. Είναι κάπως βαθουλωτό και κρατούσε πολύ νερό βρόχινο σαν λίμνη, λούτσα. Η λούτσα αύτη με τις γύρω πολλές φτελιές το καλοκαίρι ήτανε ευεργεσία για ζώα με τα νερά της και τους ίσκιους της. Τώρα ο τόπος έχει διαμορφωθεί και έγινε ένα ωραίο γήπεδο για ποδόσφαιρο. Και σε μιά άκρη χτίστηκε ένα ωραίο κτίσμα για Δημοτικό Σχολείο.
δες στο χάρτη
38.480610056144236, 21.24291236893914
|
Χαρακιώνα
Ένας δρόμος στενός, «σύρμα», οδηγούσε απ' τη λάκκα στη γούβα. Ο λόφος με το «σύρμα» αυτό φαινότανε σαν σχισμένος, χαρακωμένος. Έτσι πήρε η θέση την ονομασία «Χαρακιώνα».
δες στο χάρτη
38.49323300054895, 21.218949466721707
|
Χοντρά Παλιούρια
Παλιούρια είναι θάμνος με πολλά αγκάθια, που τα χρησιμοποιούν για να περιφράξουν τους κήπους. Στο μέρος τούτο τα παλιούρια ήσαν πολύ - πολύ κατάλληλα για γερές φράχτες.
|
Χούνη
Λιβάδι απάνω στους λόφους του Παλαιομανιώτη Θύμιου Κουτσουμπίνα. Φύλακας του κάποιος Χούνης, που έμενε εκεί, μόνιμα σε μιά σπηλιά. Απ' το όνομα του πήρε το όνομα η περιοχή, ή τόπος ορεινός σε σχήμα χοάνης - σαν χωνί - χούνη...
|
Χριστάκη Το Λημέρι
Ένας ληστής Χριστάκης είχε εκεί το λημέρι του. Έχει θέα σε πολύ μάκρος. Έβλεπε από κει τα πάντα γύρω και μακριά. Σωστή βίγλα, ανάντεμα, καραούλι, για να μπορεί να παίρνει τα μέτρα του σε περίπτωση κινδύνου από αποσπάσματα χωροφυλάκων, που κυνηγούσαν τους ληστές.
|