205 211 Η ανασκαφή του Θολωτού Τάφου στη Μίλα από τον αρχαιολόγο Ε. Μαστροκώστα το 1967

«Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα ήλθαν στο φως κατά το 1965 και από την θέσιν της Ακαρνανίας Μίλαν που ευρίσκεται μεταξύ των χωρίων Παλαιομάνινας Ξηρομέρου και Πενταλόφου, ανατολικώς του Αστακού. Τα ερείπια ανήκουν πιθανώς εις την αρχαίαν πόλιν Ματρόπολιν (Μητρόπολιν). Εις την θέσιν Μίλα Ξηρομέρου, μέσα στο κτήμα του κ. Κ. Κουτσομπίνα, περί τα 250 μέτρα δυτικώς της κοίτης του Αχελώου, εις την περιοχήν που είχε άλλοτε μικρόν χωρίον, καταστραφέν πιθανώς κατά τους αγώνας του 1821, ανεσκάφη κατά το 1965 υπό του κ. Μαστροκώστα μεγάλος θολωτός τάφος, που είχε συληθεί προ ετών υπό αρχαιοκαπήλων. Ο τάφος αυτός της Μίλας είχε προ της εισόδου του στενότατον κτιστόν «δρόμον», ο οποίος κατέπεσε προ πολλών ετών. Πρόκειται περί ενός εκ των μεγαλυτέρων θολωτών τάφων όλης της Ελλάδος με διάμετρον 11,20 μέτρων. Εις το περίβολον της εισόδου του είχε τοποθετηθεί μονόλιθος μήκους 1,98 μέτρων, ύψους 0,31 μέτρων και πάχους 0,58 μέτρων. Ο μεγάλος αυτός θολωτός τάφος της Μίλας Ξηρομέρου παρουσιάζει εις την κατασκευήν του μεγάλην ομοιότητα με τους τέσσερις μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους του 14ου αιώνα π.Χ. (Υστεροελλαδικός 3ης περιόδου), που ανεσκάφησαν προηγουμένως από τον κ. Μαστροκώστα εις το χωρίον Άγιος Ηλίας της επαρχίας Μεσολογγίου. Εις τον λόφον του Αγίου Ηλία, συμφώνως προς τα υποθέσεις των ειδικών, ευρίσκετο κατά την ομηρικήν εποχήν η πόλις Ώλενος, που κατεστράφη υπό των Αιτωλών της Αιτωλίας, και αργότερον κατά τους ιστορικούς χρόνους η Ιθωρία.