Χριστούγεννα τότε και τώρα
Η εποχή μας, παρά την επικείμενη καταστροφολογία λόγω της οικονομικής κατάστασης που βρίσκεται η χώρα μας, μας δίνει την δυνατότητα να αναθεωρήσουμε πράγματα. Παρά το ότι ερχόμαστε αντιμέτωποι με καταστάσεις που δεν γνωρίζαμε ή επιλεκτικά ξεχνούσαμε, υπάρχουν βαθιά μέσα μας δυνατότητες και ψεγάδια ανθρωπιάς τα οποία μας εκπλήσσουν για το μέγεθός τους όταν έρχονται στην επιφάνεια.
Σε μια επίσκεψή μου στο χωριό μας, βλέποντας έναν συμπαθή γνωστό ηλικιωμένο να περπατάει χαμογελώντας, παρά την φτώχεια του, παρά το ότι δεν έχει κανένα είδους περιουσία, βρισκόταν σε μια μειλίχια ηρεμία. Απόρησα και ρώτησα έναν ντόπιο φίλο και μου λέει ότι αυτός είναι ο καλύτερος του χωριού, συγκεκριμένα μου είπε αυτός είναι άρχοντας! Δεν έχει χαράτσια, ένα σπιτάκι πέτρινο, μια κληματαριά, ένα στρέμμα που βάζει λίγα λαχανικά, δέκα ρίζες ελιές, κοτούλες και ένα γουρούνι για τα Χριστούγεννα… πραγματικά Άρχοντας!!! Δεν περίμενε ποτέ από κανένα να του δώσει τίποτα, ούτε πολλά χρήματα, ούτε επένδυσε σε απατηλές προσδοκίες, δεν φαντάστηκε τον εαυτό του μεγαλοεπιχειρηματία, ούτε διευθυντή. Αφεντικό μόνο στο τσαρδί του… Όταν τον χαιρέτησα και τον ρώτησα πως είναι, μου είπε Δόξα Τον Θεό καμάρι μ’, Δόξα Τον Θεό!!!
Έχω αναμνήσεις από κάποια Χριστούγεννα των παιδικών μου χρόνων, όταν δεν υπήρχαν καλοριφέρ στα σπίτια, τα καφενεία είχαν στο κέντρο τους μια ξυλόσομπα και οι πελάτες καθόντουσαν γύρω της για να πυρωθούν. Την παραμονή των Χριστουγέννων εφορμούσαμε παρέες - παρέες για να πούμε τα κάλαντα.
Το πρώτο καφενείο που άνοιγε ήταν του μπάρμπα - Αλέκου του Χρόνη με την θειά Τασία, ένα ένα άνοιγαν και τα άλλα καφενεία, ο Τζόνιας, η θειά Χρυσάνθη, η θειά Ουρανία, ο Μπαρμπα Γιάννης ο Λιαροκάπης, ο μπάρμπα Πάνος ο κουλουμπόνης… φούντωναν οι σόμπες και οι νοικοκυραίοι πίνοντας τον καφέ τους ξεκίναγαν να πάνε στα ζωντανά τους, στο περιβόλι τους, στις δουλειές τους. Παράλληλα άναβαν οι κυράδες τα τζάκια τους ή τις μασίνες, και ξεκίναγαν να αλευρώνουν για τις πίτες, και τα γλυκά των Χριστουγέννων, μοσχοβολούσε γιορτή! Έπρεπε να ζεσταθεί το σπίτι, για να πυρωθούν οι γέροντες και τα παιδάκια. Όπου βλέπαμε φως μπαίναμε και τραγουδούσαμε το Καλήν ημέρα άρχοντες… Αυτές ήταν οι εικόνες που συναντούσαμε τις πρώτες πρωινές ώρες της παραμονής της μεγάλης γιορτής, λέγοντας τα κάλαντα και γεμίζοντας με φιλέματα. Τα κρεοπωλεία είχαν την τιμητική τους, λουκάνικα, σπληνάντερα, χοιρινά και όχι μόνο. Επίσης το κάθε σπίτι έσφαζε το γουρούνι του, το οποίο μεγάλωνε όλο το χρόνο και ερχόταν τώρα να γίνει θυσία για το γιορτινό τραπέζι. Το κυρίως πιάτο των Χριστουγέννων ήταν κότα σούπα αχνιστή και αυγοκομμένη, για να στρώσει το στομάχι από την νηστεία των προηγούμενων ημερών. Χριστόψωμο, καρυδόπιτες, μελομακάρονα και κουραμπιέδες υπήρχαν σε κάθε σπίτι, οι πίτες όπως γαλατόπιτες, χορτόπιτες και σπανακόπιτες φτιαχνόντουσαν κατά την διάρκεια όλων των εορτών. Την ημέρα των Χριστουγέννων, νύχτα ακόμη, χτυπούσε η καμπάνα για να σημάνει την εορταστική λειτουργία του ερχομού του Κυρίου, η ατμόσφαιρα ήταν ζεστή παρά το κρύο, φορούσαμε τα καλά μας που μας είχα πάρει οι μανάδες μας, ξεκλέβοντας κάποια χρήματα από τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Πολλές φορές συνεισέφεραν σε αυτό και τα κέρδη από τα κάλαντα, τα οποία έπιαναν τόπο και μας έκαναν να νιώθουμε την συμβολή μας στο μικρό εισόδημα του σπιτιού μας!
Σήμερα, μπορούμε να λέμε το τι χάσαμε, πόσα χρήματα μας κόψανε από τον μισθό μας (όσοι έχουμε ακόμη μισθό), να σκεφτόμαστε την ρεβεγιόν σε μεγάλες πίστες κα. Δεν τα κατακρίνω και αυτά, καλές είναι και οι πίστες αλλά μήπως απομακρυνόμαστε από την ουσία των ημερών; Μήπως όταν περνάει όλο αυτό το καταναλωτικό πανηγύρι, οι πάρτι - time ρεβεγιόν και ο οργασμός του τζόγου, τότε νιώθουμε περισσότερο καταθλιπτικά και αποξενωμένα; Υπάρχει μεγάλος αριθμός ατόμων που μισούν τα Χριστούγεννα, εδώ θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε Τι σημαίνουν για μας Χριστούγεννα και Τι συμβολίζουν. Δεν μου αρέσει να αναφέρομαι σε ένα παρελθόν με μια ρομαντική χροιά, νοσταλγώντας μόνο ότι όμορφο έχει συγκρατήσει η μνήμη μου, αλλά επιστρέφω στις ρίζες μου για να επαναπροσδιορίσω το βαθύτερο νόημα των Χριστουγέννων, κάτι το οποίο απλοϊκοί και αμόρφωτοι άνθρωποι το γνώριζαν και το ζούσαν, μερικές δεκαετίες νωρίτερα. Αυτό ίσως να είναι η επαφή, οι ευχές στο δρόμο, το γιορτινό τραπέζι με όλη την οικογένεια, το χαμόγελο, το να μοιραζόμαστε και να μας συνδέουν κοινά πράγματα, το ότι δεν είμαστε μόνοι αλλά πολλοί, είτε συγχωριανοί, είτε Χριστιανοί, είτε με λεφτά είτε χωρίς. Εξάλλου περισσότερα είναι αυτά που μας ενώνουν από αυτά που μας χωρίζουν… Καλές και ανθρώπινες γιορτές να έχουμε.
Στους εκλιπόντες συγχωριανούς μου,
Ας τους αναπαύει ο Θεός
Γιάννης Ε. Τζακώστας